راهنمای جامع سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) | علائم و نشانه های آن چیست؟

سندروم تخمدان پلى کیستیک (pcos) بیمارى غدد درون ریز است.
یکی از شایعترین اختلال هورمونی در میان زنان به شمار می آید. این مشکل در حدود ۱۰% از خانم های در سنین باروری رخ می دهد.

در این مقاله، با راهنمای جامع سندروم تخمدان پلی کیستیک آشنا خواهید شد.

چرخه‌های نرمال باروری توسط تغییرات ایجاد شده در سطوح هورمون‌های تولید شده توسط غده هیپوفیز در مغز و تخمدان‌ها تنظیم می‌گردد. غده هیپوفیز هورمون‌های محرک فولیکول و هورمون سازنده جسم زردرا ترشح می‌کند که این دو هورمون رشد و آزاد سازی تخمک در تخمدان‌ها را کنترل می‌کنند. در طول چرخه یک‌ماهه، تخمک گذاری تقریباً دو هفته قبل از قاعدگی رخ می‌دهد.
تخمدان‌ها هورمون‌های استروژن و پروژسترون را ترشح می‌کنند که دیواره رحم را برای دریافت تخم بارور آماده می‌سازند. همچنین تخمدان‌ها تولید هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) مثل تستوسترون را نیز برعهده دارند. اگر بعد از تخمک گذاری بارداری رخ ندهد، ترشح استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد و دیواره رحم در طول قاعدگی ریزش می‌کند.
در سندرم تخمدان پلی کیستیک، ممکن است غده هیپوفیز مقادیر بالای هورمون سازنده جسم زرد ترشح کند و تخمدان‌ها مقادیر بالای آندروژن‌ها را تولید نمایند. این امر چرخه نرمال قاعدگی را مختل می‌سازد و می‌تواند سبب ناباروری، پرمویی بدن و آکنه گردد.

علت بیماری سندروم تخمدان پلی کیستیک: چه عواملی باعث PCOS می‌شود؟

اگرچه دانشمندان علت وقوع سندرم تخمدان پلی کیستیک را نمی‌دانند ولی عوامل زیر می‌توانند در این میان نقش داشته باشند:

انسولین بالا :
انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید می‌شود و به سلول‌های بدن اجازه می دهدکه از قند (گلوکز) استفاده کنند. قند منبع اولیه انرژی بدن است. اگر شما دچار مقاومت به انسولین باشید، توانایی بدن برای مصرف بهینه انسولین مختل می‌گردد و پانکراس شما برای مهیا کردن گلوکز مورد نیاز سلول‌ها، انسولین بیشتری ترشح می‌کند. تصور می‌شود که انسولین بالا، سبب افزایش ساخت آندروژن‌ها در تخمدان‌ها می‌گردد.

درجه‌های پایین التهاب :
گلبولهای سفید خون در طی فرایند التهاب، برای مبارزه با عفونت ماده‌ای را ترشح می‌کنند. استفاده از بعضی از غذاهای خاص در افراد مستعد می‌تواند سبب ایجاد پاسخ التهابی گردد. در این شرایط گلبول‌های سفید ماده‌ای را تولید می‌کنند که می‌تواند سبب مقاوت به انسولین و تجمع کلسترول در رگ‌های خونی شود. (آترواسکلروز). آترواسکلروز موجب بیماری‌های قلبی می‌گردد. تحقیقات نشان می‌دهد که زنان مبتلا به PCOS، درجات پایین التهاب دارند..

وراثت:
اگر خواهر یا مادر شما PCOS داشته باشد، احتمال اینکه شما نیز به آن مبتلا شوید بالاست. محققان به دنبال امکان ارتباط ژن‌های جهش یافته با PCOS هستند.

چاقی
حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد از مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک، چاق هستند. پس حتما باید به دنبال یک رژیم غذایی اصولی برای کاهش وزن خود باشند

حتما بخوانید : بهترین روش لاغری کدام است؟

علائم PCOS : چگونه متوجه شوید که به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستید؟

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب بلافاصله بعد از اولین دوره قاعدگی شروع می‌شود. در پاره‌ای از موارد نیز در سال های بعدی باروری، به دلیل افزایش تدریجی وزن رخ می‌دهد.
علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است (هم از لحاظ شدت و هم از لحاظ نوع آن). پزشک برای تشخیص به دنبال حداقل دو نشانه از نشانه‌های زیر است:

بعلت عدم تخمک گذاری این افراد مبتلا به ناباروری می شوند. یکی از شایع ترین علت ناباروری در خانم ها، سندرم تخمدان پلی کیستیک است.
قطع عادت ماهیانه و یا عادات ماهیانه نامنظم
پر موئی، که در آن موی صورت، سینه، پشت و اندام ها افزایش پیدا می کنند.
کیست های متعدد در تخمدان ها
جوش صورت، پوست چرب و شوره سر
افزایش وزن و چاقی که بیشتر در ناحیه دور کمر است.
ریزش موی سر و طاسی که در آن محل رویش مو در پیشانی، مثل مردان عقب نشینی کرده و حتی ممکن است خانم مبتلا به طاسی شود.
بخش هایی از پوست نواحی گردن، بازوها، سینه و کشاله ران تغییر رنگ داده و تیره می شوند.
زواید پوستی بویژه در ناحیه گردن
درد در ناحیه لگن
اضطراب و افسردگی

حتما بخوانید : راهنمای جامع بیماری دیابت | دلایل ابتلا، علائم، نشانه ها و راهکارهای پیشگیری از آن

چگونه سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) تشخیص داده می‌شود؟

اگر فردی دو مورد از موارد زیر را داشته باشد، مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک است:

۱- قاعدگی‌های نامنظم
این امر یکی از شایع‌ترین مشخصات این بیماری است. منظور از قاعدگی‌های غیر معمول، فاصله بیش از ۳۵ روز بین دو قاعدگی، کمتر از ۸ دوره قاعدگی در یک سال، عدم قاعدگی برای ۴ ماه یا بیشتر و وقوع قاعدگی با تأخیر که ممکن است همراه با خونریزی خیلی کم یا شدید باشد، است.

۲- افزایش آندروژن‌ها یا هورمون های مردانه
سطوح بالای هورمون‌ های مردانه (آندروژن‌ها) می‌تواند سبب ایجاد علائم ظاهری مثل رشد موهای زاید در صورت و بدن (هیرسوتیسم)، ایجاد آکنه در بزرگسالی یا آکنه‌های شدید در نوجوانی و طاسی با الگوی مردانه شود. علائم ناشی از آندروژن بالا می‌تواند بر اساس نژاد فرد متفاوت باشد. پس شما بسته به زمینه نژادی ممکن است این علائم را نشان دهید یا خیر. مثلاً زنان نژاد آسیایی یا اروپای شمالی ممکن است تظاهرات متفاوت را بروز دهند. آکنه، شوره سر، رویش موهای ضخیم روی ناحیه انگشتان و شکم و…

۳- تخمدان‌های پلی کیستیک
با کمک سونوگرافی می‌توان تخمدان‌های بزرگ حاوی تعداد زیادی کیست کوچک را مشخص کرد. اما برخلاف آنچه از نام آن پیداست، تنها با وجود تخمدان‌های پلی کیستیک نمی‌توان تشخیص قطعی داد.
برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دوره‌های قاعدگی نامنظم یا علائمی که در بالا ذکر شد، نیز لازم است.

رژیم غذایی مناسب برای سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

خط اول درمان این بیماری، رژیم درمانی و تغییر شیوه زندگی است.

فرد مبتلا به PCOS که اضافه وزن دارد و یا چاق هست، حتما تحت نظر کارشناس یا متخصص تغذیه وزن خود را کاهش دهد. در این افراد بدون کاهش وزن احتمال موفقیت در بارداری کاهش می یابد.
پرهیز از مصرف مواد غذایی حاوی مقادیر زیاد اسیدهای چرب ترانس، اشباع و کلسترول شامل : کره، روغن های جامد و محلی، خامه، لبنیات پرچرب، مارگارین و ..
افزایش مصرف منابع آنتی اکسیدانی( ویتامین های A, E, C)
جایگزینی روغن های گیاهی با حیوانی، مصرف بیشتر هویج، فلفل دلمه ای، کیوی، انواع کلم، چغندر، کدو حلوایی، انبه، مرکبات و تمامی میوه ها و سبزیجاتی که به رنگ بنفش، قرمز و نارنجی هستند.
آنتی اکسیدان ها باعث کاهش التهاب در بدن می شوند و همین عامل در کنترل PCOS خیلی موثر است.
افراد لاغر هم می توانند به PCOS مبتلا شوند. در این بیماران هم تحت نظر کارشناس تغذیه، تغییر شیوه زندگی، نوع چربی و رعایت رژیم غذایی توصیه می شود.
مصرف نان و غلات سبوس دار
محدودیت مصرف گروه قندهای ساده شامل قند ، شکر ، دلستر ، نوشابه ، ژله، مربا و…
اخیرا تحقیقاتی، مفید بودن مصرف پروبیوتیک ها در PCOS را گزارش کرده اند.
انجام روزانه ورزش های هوازی یا بی هوازی( مثل پیاده روی حداقل ۴۵ دقیقه یا دمبل زدن در خانه)