هر آنچه باید درباره سرطان بدانید : نقش تغذیه در پیشگیری و کنترل آن
سرطان از تکثیر کنترل نشده ی سلول ها در بخشی از بدن بوجود می آید. در این مقاله با هر آنچه باید درباره سرطان بدانید، آشنا خواهید شد.
سلول های سرطانی بعد از یک دوره مشخص از بین نمی روند و بدون هدف خاصی رشد و تقسیم می یابند.
به مجموعه این توده سلولی و علائم و عوارض آن ها بیماری سرطان گفته می شود.
روند رو به افزایش سرطان از دهه قبل و پیش بینی افزایش بیشتر آن در جهان نیاز به توجه و برنامه ریزی ویژه دارد.
آنچه در ادامه می خوانید
آمار سرطان در ایران
سرطان دومین عامل شایع مرگ و میر در کشورهای توسعه یافته و سومین عامل شایع مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه است.
شایع ترین سرطان ها در ایران به تفکیک جنس در مردان به ترتیب شامل:
سرطان پوست، معده، پروستات، مثانه و روده بزرگ
شایعترین سرطان ها در ایران به تفکیک جنس در زنان به ترتیب شامل:
سرطان سینه، پوست، روده بزرگ و معده
شایعترین سرطان ها در ایران به تفکیک جنس در هر دو جنس به ترتیب شامل:
سرطان پوست، سینه، معده، روده بزرگ و مثانه
تومور خوش خیم و تومور بدخیم
در سرطان تسخیر، تخریب و فاسد شدن بافت های سالم رخ می دهد. از اجتماع این سلول های سرطانی و تخریب بافت های سالم توده ای به نام تومور ایجاد می شود.
اگر تومور به لایه ای محدود ختم شود و به سایر بافت ها و ارگان ها سرایت نکند تومور خوش خیم (غیرسرطانی ) است.
اگر تومور گسترده شده یا به طور بالقوه قابلیت پخش شدن و احاطه کردن سایر بافت ها و ارگان ها را داشته باشد، بدخیم یا سرطانی نامیده می شود.
تقسیم بندی بیماری سرطان از نظر بافت شناسی
کارسینوما: سرطانی است که از سلولهای پوشاننده بدن (پوست)، غدد (پستان و پروستات) و ارگان های داخلی (ریه ها، معده و روده) منشاء می گیرد.
سارکوما: سرطانی است که از بافت همبند منشاء می گیرد.
لنفوما: سرطانی که از سلول های سیستم ایمنی منشاء می گیرد (شامل لنفوم هوچگین و لنفوم غیر هوچگینی)
لوسمی: سرطانی که از سلول های خونی منشاء می گیرد.
میلوما: سرطانی که از سلول های مغز استخوان منشاء می گیرد .
چرا بیماری سرطان مهم است؟
۱) باعث کاهش عمر مفید انسان می شود.
۲) باعث نقص عملکرد فردی و اجتماعی بیمار می شود.
۳) باعث ایجاد فشار روانی بر روی بیمار و اطرافیان وی می شود.
۴) باعث تحمیل بار مالی اضافی و زاید بر خانواده و سیستم های بهداشتی و درمانی کشور می شود.
به همین علت سرطان ها از الویت های مهم مسایل بهداشتی جوامع است که امر آموزش به جهت پیشگیری از آن ها از ضرورت های اساسی به شمار می رود.
تقریباً یک سوم سرطان ها بالقوه قابل پیشگیری هستند،
به شرط آنکه ……..
بیماری خیلی زود و به موقع تشخیص داده شود و معالجات روزمره انجام و پیگیری شود.
چه عواملی باعث سرطان می شود؟
مصرف زیاد چربی ها وروغن
این عادت تغذیه ای، خطر ابتلا به سرطان سینه و سرطان پروستات را افزایش می دهد. مصرف زیاد مواد غذایی پر چرب، خصوصا چربی های حیوانی (گوشت قرمز، شیر و لبنیات پرچرب)، در بزرگ شدن پروستات موثر است. بطور کلی احتمال ابتلاء به سرطان با مصرف غذاهای حاوی اسید های چرب ترانس و اشباع و استنشاق مکرر بخارات روغن سوخته افزایش می یابد.
مصرف زیاد نمک
خطر ابتلا به سرطان معده و مری با مصرف زیاد نمک افزایش می یابد. مطالعات متعددی نشان داده است که غذاهای نمک سود شده یکی از علل ابتلا به سرطان معده است. براساس توصیه سازمان جهانی بهداشت اگر در ۱۰۰ گرم یک محصول غذایی بیشتر از ۵/ ۱ گرم وجود داشته باشد، پرنمک و اگر این مقدار کمتر از ۳/ ۰ گرم باشد کم نمک تعریف می شود. بنابراین در برنامه های غذایی باید به برچسب مواد غذایی توجه کرد و انتخاب مناسب داشت.
مصرف زیاد قند و شکر
مصرف زیاد قند و شکر، سمومی را در بدن تولید می کند که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می شود. خطر ابتلاء دیابتی ها به سرطان پانکراس و کولون دو برابر است. مصرف زیاد قند و شکر و بالا بودن قند خون از طریق تاثیر بر توده بافت سینه شانس ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد.
محصولات غذایی دارای قند افزوده و نوشابه های گازدار یا بدون گاز و سایر نوشیدنی هایی که حاوی قند افزوده هستند، در صورت مصرف زیاد خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می دهند. خطر مرگ و میر در اثر ابتلا به سرطان پانکراس در زنانی که بیشتر از ۳ قوطی نوشابه در هفته مصرف می کنند در مقایسه با زنانی که کمتر از یک قوطی نوشابه مصرف می کنند، ۵۷ درصد بیشتر است.
روش نامناسب تهیه و طبخ مواد غذایی
پخت گوشت در حرارت بالا، فراوری گوشت ها (انواع گوشت های دودی شده، نمک سود شده و یا اضافه کردن مواد شیمیایی و نگهدارنده به آن ها در صنایع غذایی مثلاً در انواع سوسیس، کالباس) ، تهیه غذاهای سوخته مانند کباب سوخته، جوجه کباب سوخته، نان سوخته، ته دیگ سوخته، پیازداغ سوخته، سیب زمینی سرخ کرده سوخته و مصرف غذای طبخ شده ای که به مدت زیاد مانده باشد از عوامل مستعد کننده ابتلا به سرطان هستند.
مصرف سیگار
سیگار در ایجاد سرطان های ریه، حنجره، مری، مثانه و گردن رحم نقش مهم و بسزایی دارد. ( ۲۵ % مردان سیگاری در طول زندگی مبتلالا به سرطان ریه می شوند.)
مصرف زیاد گوشت قرمز
گوشت قرمز در افزایش خطر بروز بسیاری از سرطان ها بویژه کولون، رکتوم، پروستات، پانکراس و کلیه موثر شناخته شده است.
زندگی بی تحرک و نداشتن فعالیت فیزیکی مناسب
ورزش از سرطان روده بزرگ، پروستات و سینه پیشگیری می کند.
تابش مستقیم نور خورشید
به مدت طولانی در معرض مستقیم نور خورشید قرار نگیرید و سعی کنید از کرم های ضدآفتاب و یا پوشش مناسب استفاده کنید.
چاقی و اضافه وزن
چاقی عامل خطر سرطان و مسئول ۶% کل سرطان هاست و خطر پیشرفت و مرگ ناشی از سرطان را افزایش می دهد.
افزایش وزن با سرطانهای مری، پانکراس، مثانه، کبد، سینه، اندومتر رحم، کلیه، کولون و رکتوم رابطه ی مثبتی دارد.
مصرف الکل
مصرف الکل، با افزایش خطر سرطان به ویژه سرطان های دهان ، حلق، حنجره ، مری ، ریه، کولون، رکتوم، کبد و سینه ارتباط دارد.
اثرات الکل همزمان با مصرف دخانیات تشدید می شود.
مصرف الکل باعث افزایش استروژن سرم و کاهش سطح اسیدفولیک میگردد و این عوامل در افزایش سرطان سینه موثر هستند.
سوء تغذیه همراه با الکلیسم نیز احتمالا در افزایش خطر برخی سرطان ها در افراد الکلی نقش دارد.
تماس های جنسی نامطمئن
حتما بخوانید : بهترین رژیم غذایی در پیشگیری از سرطان
۷ علامت هشدار دهنده ی سرطان
علائم هفت گانه زیر هر چند در بیماری های غیر سرطانی هم پیدا می شود ولی وجود و پیدایش آن ها را باید شدیداً خطرناک تصور کرد:
تغییرات طولانی در نظم و دفع مدفوع یا ادرار
هر زخم سطحی که بعد از ۱۰ روز بهبود نیابد
هر نوع خونریزی و هر نوع ترشح غیر طبیعی از سوراخهای طبیعی بدن
پیدایش هر توده ای در بدن
سوء هضم و اشکال در فرو بردن لقمه
تغییرات واضح در شکل و رنگ خالی که قبلا وجود داشته
سرفه های مکرر و مزاحم و کلفت شدن صدا
روش های درمانی بیماری سرطان
روشهای مرسوم درمان سرطان عبارتند از:
آنتی نئوپلاستیک تراپی (شیمی درمانی، بیوتراپی، داروهای آنتی آنژیوژنیک، یا داروهای ضد درمانی)
رادیوتراپی
جراحی
تومورهای سفت و بیماری های بدخیم هماتولوژیک از جمله لوسمی، لنفوما، مالتیپل میلوما را میتوان با پیوند سلول های
خونساز درمان کرد.
اهدف اصلی تغذیه در بیماری سرطان
دریافت کافی انرژی برای حفظ وزن
دریافت کافی پروتئین برای تقویت سیستم ایمنی و ترمیم
دریافت کافی املاح و ویتامین
دریافت کافی سدیم و پتاسیم در دوران شیمی درمانی
رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی روزانه: استفاده از گروه های اصلی غذایی (نان و غلات؛ شیر و لبنیات؛ گوشت و تخم مرغ؛ حبوبات، میوه و سبزی ها)
کاهش مصرف چربی و روغن در برنامه غذایی
مصرف غذاها به صورت آب پز، بخارپز یا کبابی تا حد امکان
خودداری از سرخ کردن زیاد غذا و ترجیحاً تفت دادن آن ها به مدت کم با حداقل روغن
کاهش مصرف غذاهای سرخ شده، سوسیس، کالباس، خامه، چیپس و…
کاهش مصرف چربی های حاوی اسیدهای چرب اشباع و ترانس
جدا کردن پوست مرغ و چربی های قابل مشاهده قبل از طبخ و استفاده از قسمت های کم چرب گوشت ها
استفاده بیشتر از گوشت های کم چرب مثل مرغ و ماهی به جای گوشت قرمز
استفاده از انواع لبنیات کم چرب مثل شیر، ماست و پنیر
استفاده از روغن های مایع مانند روغن زیتون و آفتابگردان به جای روغن حیوانی و روغن نباتی جامد
مصرف متعادل روغن زیتون و مغزها به دلیل کنترل انرژی دریافتی
محدود کردن مصرف گوشت های فراوری شده مانند سوسیس و کالباس
محدود کردن مصرف فست فودها (انواع ساندویچ ها و پیتزا، سیب زمینی سرخ کرده، چیپس و…)
مصرف منابع غنی از امگا ۳ مانند مصرف ۳- ۲ وعده ماهی تازه (ماهی قزل آلا، آزاد، کپور) در هفته
رژیم غذایی حاوی میوه و سبزی فراوان، به ویژه منابع غنی از لیکوپن (مانند گوجه فرنگی) که خطر بزرگ شدن و سرطان پروستات را کاهش می دهد.
مصرف ۴۰۰ گرم میوه و سبزی در روز با ۲۰ % کاهش سرطان همراه بوده است.
پرهیز از مصرف بیش از حد مواد قندی و نشاسته ای مانند برنج، ما کارونی، شیرینی، کیک، شکلات، مربا، عسل، نوشابه
کاهش مصرف قند های ساده مانند قند، شکر، شیرینی،
شکلات، نوشابه های گازدار وآب میوه های صنعتی( یک قوطی نوشابه ۲۸ گرم شکر دارد (۲ قاشق غذاخوری یا ۱۲ حبه قند)
کاهش مصرف نمک
پرهیز از مصرف بیش از اندازه غذاهای شور مثل ماهی دودی، آجیل شور، چیپس، انواع شور
کاهش مصرف غذاهای کنسرو شده، سوسیس و کالباس، مواد غذایی بسته بندی شده آماده به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی نمک
حفظ و کنترل وزن مطلوب
برنامه مرتب ورزشی (مانند پیاده روی تند) و هر بار به مدت ۳۰ دقیقه
افزایش فیبر دریافتی با مصرف بیشتر سبزی ها و میوه ها، حبوبات و نان های سبوس دار ( حداقل ۵ واحد یا ۴۰۰ گرم سبزی ومیوه)
مصرف روزانه ۳- ۲ واحد شیر، ماست و پنیر کم چربی (کمتر از ۲.۵ درصد)، جهت دریافت کلسیم مورد نیاز بدن
تاکید بر مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها و اسیدهای چرب ضروری مانند :
خانواده کلم و گل کلم: حاوی ترکیباتی هستند که مواد سرطان زا را تخریب می کنند.
پیاز، سیر، تره (خام) : ساخت مواد سرطان زا را متوقف کرده و در کاهش خطر سرطان معده موثرند.
هویج، گوجه فرنگی و مرکبات: حاوی اسید فنولیک بوده و از سرطان کولون با ممانعت از آزاد شدن مواد سرطان زا، پیشگیری می نماید.
توت فرنگی، تمشک، انگور و سیب: حاوی ترکیبات اسیدی هستند که برخی از رادیکال های آزاد خطرناک موجود در دود سیگار را خنثی می نمایند.
پیاز، چای سبز، انگور، مرکبات: این مواد تغییرات بدخیم در سلول ها را متوقف کنند و مواد عامل سرطان را بلوک می کنند. غذاهای دریایی، روغن ماهی: در پیشگیری از بسیاری از سرطان ها به خصوص سرطان سینه و روده نقش مهمی دارند.
جهت دریافت رژیم غذایی آنلاین فرنوت اطلاعات زیر را تکمیل کنید
مقالات

نشانه های اولیه آلزایمر: ۱۰ علامتی که نباید نادیده بگیرید

شش راهکار موثر برای پیشگیری از ابتلا به بیماری آلزایمر


راهنمای کامل بیماری کبد چرب | از پیشگیری تا درمان

