همه چیز درباره بیماری پرکاری تیروئید : نشانه های پرکاری تیروئید چیست؟
شایع ترین نوع پرکاری تیروئید بیماری گریوز است که علت آن تولید بیش از حد هورمون های تیروئیدی می باشد. در این مقاله همه چیز درباره بیماری پرکاری تیروئید بررسی خواهد شد.
آنچه در ادامه می خوانید
غده تیروئید یک عضو پروانه ای شکل در قسمت تحتانی گردن و قدام نای است که حدود ۵ سانتی متر طول، ۳ سانتی متر پهنا و ۳۳ گرم وزن دارد.
این غده از دو لوب جانبی تشکیل شده است که به وسیله ی باریکه ای به نام تنگه یا ایسموس ۲ به یکدیگر وصل شده اند.
حجم خون رسانی بافت تیروئید به ازای هر گرم از بافت، بسیار زیاد (حدود ۵ میلی لیتر به ازای هر گرم بافت تیروئید در دقیقه) و حدود ۵ برابر خون رسانی کبد است. این موضوع نشان دهنده فعالیت متابولیکی زیاد غده تیروئید می باشد. غده تیروئید سه نوع هورمون تولید می کند:
تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین ( T3 ) و کلسی تونین
هورمون تیروئید چیست؟
غده تیروئید، دو هورمون مختلف تیروکسین و تری یدوتیرونین را تولید می کند که در مجموع، هورمون تیروئید نامیده می شود.
این هورمون ها، اسیدهای آمینه ای هستند که مولکول های ید به ساختمان آن ها اضافه شده است.
هر مولکول T4 دارای ۴ اتم ید و هر مولکول T3 دارای ۳ اتم ید است. این هورمون ها در سلول های غده تیروئید، تولید و ذخیره می شوند تا در صورت لزوم، به داخل جریان خون آزاد شوند.
ترکیبات هورمون تیروئید
وجود ید برای تولید هورمون های تیروئیدی لازم است. در حقیقت، مهم ترین محل مصرف ید در بدن، غده تیروئید است و کمبود این عنصر، عملکرد غده تیروئید را مختل می کند.
ید توسط غذا وارد بدن می شود و توسط دستگاه گوارش به داخل جریان خون انتقال می یابد.
غده تیروئید به شکل بسیار موثری ید را از جریان خون برداشت می کند و آن را با غلظت های بالا در سلول های خود ذخیره می سازد. در آن جا یون های ید به مولکول های ید تبدیل می شوند و پس از ترکیب با تیروزین (نوعی اسید آمینه)، هورمون های تیروئید را می سازد.
نقش هورمون تیروئید در بدن
وظیفه اصلی هورمون های تیروئیدی، کنترل فعالیت های متابولیکی سلول ها می باشد.
T4 که نسبتاً ضعیف تر است، متابولیسم بدن را در وضعیت ثابتی نگه می دارد.
T3 ، در حدود ۵ مرتبه قوی تر از T4 است و عملکرد متابولیکی سریع تری دارد.
این هورمون ها با افزایش سطح آنزیم های اختصاصی که مصرف اکسیژن را بالا می برند و نیز تغییر در نوع واکنش بافت ها نسبت به سایر انواع هورمون ها، فرآیندهای متابولیکی را تسریع می کنند.
هورمون های تیروئیدی، تکثیر سلولی را تحت تأثیر خود قرار می دهند و نقش مهمی در تکامل مغز ایفا می کنند.
حضور این هورمون ها برای رشد طبیعی لازم است. هورمون های تیروئیدی از طریق تداخل در متابولیسم سلولی، تمامی اعضای مهم بدن را تحت تاثیر خود قرار می دهند.
بیماری پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم
پرکاری تیروئید(هیپرتیروئیدیسم) دومین اختلال شایع اندوکرینی پس از بیماری دیابت شیرین می باشد.
شایع ترین نوع پرکاری تیروئید بیماری گریوز است که علت آن تحریک غیرطبیعی غده تیروئید توسط ایمونوگلوبولین
های موجود در گردش خون و در نتیجه تولید بیش از حد هورمون های تیروئیدی می باشد.
این بیماری در زنان هشت برابر شایع تر از مردان است و حداکثر شیوع آن در دهه دوم تا چهارم (۵۰-۲۰) زندگی می باشد.
میزان بالای هورمون این غده می تواند سوخت و ساز بدن را سرعت بخشیده و علائمی به شرح زیر داشته باشد:
عصبی و مضطرب بودن
فعالیت بیش از اندازه (بیمار قادر نیست با آرامش در یک جا بنشیند)
کاهش وزن بدون دلیل یا بدون قصد و اراده بیمار
تورم غده تیروئید (که توده ای به نام گواتر در ناحیه گلو به وجود می آورد) اما شدت، موارد و دامنه بروز علائم در افراد مختلف متفاوت است.
علت بیماری پرکاری تیروئید
در این بیماری تیروئید بسیار فعال است و ترشح هورمون این غده یعنی تیروکسین، افزایش می یابد.
این عارضه در زنان بیشتر از مردان بروز می کند.
نشانه های آن شامل اضطراب، تپش قلب، کاهش وزن، افزایش اشتها، عدم تحمل گرما، اسهال، و اختلالات قاعدگی است.
شایع ترین شکل پرکاری تیروئیدد بیماری گریوز است، یک بیماری خود ایمنی که در آن بدن پادتن هایی تولید می کند. این پادتن ها تیروئید را وادار به تولید تیروکسین بیشتری می کند.
در اشخاص مبتلا به بیماری گریوز چشم ها به طور غیرعادیبیرون می زند (اگزوفتالمی) و پوست ساق پا ورم می کند.
علت پرکاری تیروئید می تواند بر اثر یک تومور خوش خیم در تیروئید یا یک گواتر مولتی ندولر از قبل موجود باشد.
در موارد نادر، تیروئید می تواند بر اثر یک عفونت ویروسی که به آن تیروئیدیت می گویند پرکار شود. این بیماری که التهاب تیروئید است باعث آزاد شدن تیروکسین ذخیره می شود.
سابقه خانوادگی پرکاری تیروئید، استرس، جنس زن و سایر اختلالات ایمنی از عوامل تشدید کننده بیماری هستند.
علائم و نشانه های بیماری پرکاری تیروئید
علائم عمومی: کاهش وزن سریع علی رغم افزایش اشتها و حتی مصرف زیاد غذا. البته در افراد مسن ممکن است افزایش وزن دیده شود. تعریق بیش از حد، ضعف عضلانی، لرزش (به خصوص دست ها) و تنش های غیرارادی (خصوصاً در دستان و انگشتان)، افزایش حساسیت و تحریک پذیری نسبت به گرما و احساس گرما یا گر گرفتن
علائم عصبی و خلقی: بی حوصلگی و تحریک پذیری شدید، کاهش تمرکز، ایجاد حالات و تنش های عصبی، اضطراب و نگرانی و بیقراری قابل توجه و اختلال خواب (بی خوابی)، خستگی دائمی
علائم قلبی: تند، نامنظم و کوبنده بودن ضربان قلب و افزایش ضربان قلب و تپش قلب به دنبال انجام کارهای معمول، افزایش فشار خون
علائم چشمی: مشکلات بینایی و دو تا دیدن و بیرون زدگی غیر طبیعی کره چشم یا اگزوفتالمی
علائم موضعی تیروئید : گواتر یا بزرگ شدن غده تیروئید
علائم گوارشی: تغییر حرکات طبیعی روده بزرگ، مدفوع چرب،اسهال و گاهی یبوست
علائم پوستی: خارش پوست و ریزش مو.
علائم دیگر:
نیاز مکرر به دفع مدفوع و ادرار
قاعدگی بسیار نامنظم و ناچیز حتی ممکن است قاعدگی کاملا قطع شود
ناباروری
کاهش میل جنسی
اگر مبتلا به بیماری دیابت هستید، ممکن است علائم بیماری مانند تشنگی شدید یا خستگی با پرکاری تیروئید تشدید شود.
نشانه های زیر نیز در پرکاری تیروئید دیده می شود:
تورم ناحیه گردن (گواتر)
تپش سریع یا نامنظم قلب
لرزش دست و پا
پوست گرم و مرطوب
قرمزی کف دست
شل شدن ناخن ها و جدا شدن آن ها از بسترشان
خارش و برآمدگی پوست
ریزش بخش هایی از موی سر
گرفتگی عضلات صورت و اندام ها
تشخیص بیماری پرکاری تیروئید
برای تشخیص پرکاری تیروئید، علاوه بر علائم و نشانه های بیماری لازم است سطح خونی هورمون محرک تیروئید( TSH )، تیروکسین و تری یدوتیرونین اندازه گیری شود.
هورمون محرک تیروئید را غده ای در مغز می سازد و وظیفه آن نظارت بر ترشح دو هورمون تیروکسین و تری یدوتیرونین است.
در صورتی که سطح این دو هورمون در خون طبیعی باشد، هورمون محرک تیروئید نیز به اندازه طبیعی ترشح می شود، اما تولید بیش از اندازه هورمون های غده تیروئید مانع ترشح هورمون محرک تیروئید می شود.
از این رو، اندازه گیری سطح هورمون محرک تیروئید یا همان TSH نخستین آزمایشی است که باید صورت گیرد.
قدم بعد، پس از پی بردن به فعالیت بیش از اندازه غده تیروئید، پیدا کردن علت زمینه ساز آن است. اگر غده تیروئید مقدار زیادی ید را به خود جذب کند، علت احتمالی بیماری گریوز یا ندول های تیروئیدی است، اما اگر میزان جذب زیاد نبود، باید به موارد زیر اندیشید:
التهاب (تورم) غده تیروئید (تیروئیدیت) به دلیل حمله اشتباه سیستم ایمنی بدن به بافت تیروئید گاه نیز عفونت
مصرف ید فراوان در غذای روزانه
به ندرت سرطان تیروئید
عوارض بیماری پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید، به ویژه اگر درمان نشود، خود عوارضی دارد.
از جمله این عوارض نارسایی احتقانی قلب و توفان تیروئیدی( که عبارت است از بدتر شدن ناگهانی تمام علایم که یک اورژانس تهدیدکننده زندگی است) را می توان نام برد.
توصیه های تغذیه ای در بیماری پرکاری تیروئید
کاربرد ید متنوع است و در بخش های صنعت خوراکی به عنوان یک تثبیت کننده یا عنصر ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد بنابراین ممکن است در مقادیر متفاوت در نوشیدنی ها و غذاها یافت شود.
بیشترین مقدار آن به صورت نمک های ید دار، ماهی های به دست آمده از دریاها، صدف وجود دارد.
از غذاهای زیر پرهیز شود:
نمک های دریایی، جوش شیرین
هر نوع ویتامین یا مکمل هایی که حاوی ید باشد مانند جلبک کلپ و دالس و مکمل آلگومد
غذاهای دریایی مانند ماهی ،سوشی ،سخت پوستان ،کلپ یا جلبک های دریایی
غذاهایی که حاوی افزودنی هایی مانند کار آگی نان، آگار آگار، آلژینات یا نوری هستند
غذاهای نمک سود و مانده مانند ژامبون، ماهی دودی،ماهی آزاد،گوشت گاو نمک سود شده،ترشی
کلم،کالباس یا گوشت های سرد
محصولات نانوایی از قبیل نان های فانتزی و پودرهای کیک های آماده
عدم استفاده از رنگ های قرمز خوراکی صنعتی که معمولا به رنگ قهوه ای یا به رنگ قرمز می باشد مانند کولاها
استفاده زیاد از تخم مرغ (البته به تغذیه مرغ بستگی دارد)
میوه های خشک
کنسرو سبزیجات
انواع شکلات ها (مربوط به ترکیبات شیر می باشد)
محصولات سویا ( سویا سس،شیر سویا،پنیر سویا یا توفو)
قهوه
غذاهای مفید:
نمک های بدون ید
گوشت های تازه که از قصابی خریداری شده
نان های خانگی که از نمک ها و روغن های بدون ید استفاده شده
سبزی ها و میوه های تازه ( اما مقدار اسفناج و بروکلی آنها کم باشد)
سبزیجات یخ زده به شرطی که فاقد نمک ید دار باشد
جو و محصولات به دست آمده از غلات و ماکارونی ها بدون مواد افزودنی و حاوی ید
آجیل های بدون نمک
پاپ کورن های آماده به شرط نداشتن نمک های ید دار
روغن های گیاهی
شکر، مربا، ژله، شربت افرا
کراکرها یا نان های فطیر بدون نمک
ید موجود در بدن ماهی های آب شیرین ،کمتر از ماهی های آب شور هستند
جهت دریافت رژیم غذایی آنلاین فرنوت اطلاعات زیر را تکمیل کنید
مقالات مشابه
مقالات

مراقبت های ضروری در پای دیابتی

مدیریت افت قند خون در افراد دیابتی

راهنمای کامل فشار خون بالا | روش های کنترل آن با تغذیه مناسب


